بندر تاریخی سیراف

سیراف

در کرانه شمالی خلیج­فارس و بین بوشهر و بندر لنگه، بندر کوچکی به نام بندر طاهری واقع است. برجای این بندر کوچک، که امروزه روستای کوچکی با خانه های گلین قرار دارد و مردمی مستمند در آن زندگی می­کنند، قبل از ساسانیان و تا مدتی پس از قدرت یابی اسلام، بندری بزرگ و پر رفت و آمد وجود داشت که در منتهی الیه شاهراه بازرگانی مهم عهد ساسانی که از شهر فیروزآباد می­گذشت، واقع بود.[1] این شهر بندری، از نظر وسعت، بزرگترین شهر بخش اردشیر خوره از ایالت­های فارس بوده و وسعتی در حدود شهر شیراز داشت .[2]

یاقوت در معرفی سیراف و  وجه تسمیه آن آورده است: "هنگامی که کیکاووس به قصد آسمان رفت و از دید مردم پنهان شد. خدواند به باد امر کرد او را خوار گرداند، پس در سیراف سقوط کرد. سپس کیکاووس آب درخواست کرد، پس او را با شیر سیراب کردند، ازآن زمان به بعد این مکان، نامیده شده شیرآب . همان شیر و[3] آب و بعدها شین به سین و ب به ف تبدیل شد. بنا بر یادداشت های ابن حوقل، این شهر بندری در قسمتی از خود، دارای کوهها و بیابانهای زیادی در ساحل بوده که در جاهایی از آن بریده بریده و منقطع شده و کوهها از داخل شهر می­گذشته اند. با وجود آن که سیراف دارای منابع آب زیادی نبوده و کشاورزی نداشته، از غنی ترین شهرهای فارس بوده است.[4]  قسمتی از شهر به سوی کوه مهم آن یعنی کوهای جَمّ کشیده شده و تقریباً این قسمت از شهر دارای آب و هوای نواحی سردسیری بوده است و چشمه­هایی نیز داشته که مردم برای آبیاری باغ­ها و درختان از آن استفاده می­کرده اند. آب آشامیدنی مردم نیز، از این چشمه­ها تامین می شدهاست. اما هوای شهر سیراف نسبت به نواحی کوهستانی آن در ناحیه جمّ، گرمتر و در زمستان و فصل سرما سردی آن کم تر بوده است.[5]

بیان استخری هم در مورد آب و هوای سیراف چنین است: در اطراف و پیرامون سیراف هیچ درختی نیست و کوهی به شهر مشرف است که آن را جَمّ می­خوانند و همه میوه و آب شهر از آن کوه است و سیراف از تمام شهرهای آن گرمسیرتر اس» [6] سیراف همچنین از مناطق زله خیز نواحی جنوبی ایران و از بنادری است که زله تقریباً زیاد در آن رخ داده است و اولین زله در سال 66 یا 67 هجری قمری پیش آمده که بنا به قول مقدسی، هفت روز آن را لرزانده و تمام خانه­ها ویران شده است. شاید یکی از دلایل نبود کشت و زرع  و گاو و گوسفند (دامپروری ) که توسط ابوالفداء در تقویم البلدان ذکر شده، همین زله­های شدیدی بوده که در این شهر بندری رخ می داده است و این مساله باعث شده که به مرور از جمعیت ساکن در این شهر کاسته شده و رونق کشاورزی در آن رو به زوال رفته است. در مورد وضعیت آب و هوایی سیراف، مقدسی و ابوالفداء با هم نظر مخالف دارند ابوالفداء موقعیت آب و هوایی شهر سیراف و مرکز آن را توصیف کرده است که یک شهر گرمسیری در جنوب  ایران و سواحل شمالی خلیج­فارس بوده[7] و اما مقدسی، ناحیه اطراف کوه جمّ در سیراف را که تقریباً به ناحیه سردسیری با آب و هوای معتدل تری نسبت به سایر قسمتهای سیراف است را توصیف کرده است. همچنان که یاقوت نیز در توصیف آب و هوای سیراف، این دو ناحیه را این طور معرفی کرده است: در منطقه­ای از سیراف که کوه جمّ در آن جا قرار دارد، باغ­هایی که با آب این جا آبیاری می­شود و میوه­های خوب و شیرین و خوش طعم دارد و از لحاظ گرمای هوا سیراف گرمترین و شدیدترین گرما را در مناطق جنوبی ایران دارد و چشمه­هایی دارد که مردم از آب گوارای آن می­نوشند».[8]

[1] . احمد اقتداری، پیشین ، ص 95.

[2] . ابن حوقل، صوره الارض، ص 51.

[3] . همان، ص 211.

[4] . ابن حوقل، پیشین، ص 7.

[5] . همان،ص 51.

[6] . استخری، ص 142.

[7] . ابوالفداء، تقویم البلدان، ترجمه عبدالمحمد آیتی، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، 1349، ص 375 .

[8] . یاقوت، معجم البلدان ، ج 3، ص 212.انجام پایان نامه تاریخ 09359793534

بندر تاریخی سیراف

موقعیت جغرافیایی خلیج فارس – بنادر و کرانه های شمالی و جنوبی در پیش از اسلام تا دوره اسلامی

شاه اسماعيل اول –و گرجستان انجام پایان نامه تاریخ 09359793534